چرا سنجاب بلوط می کارد؟

طبیعت همیشه قادر به بازیابی خویش هست به شرط آنکه ما انسان ها در کار آن دخالتی نداشته باشیم. البته دخالت منفی نداشته باشیم. تمامی موجودات زنده که در طبیعت و محیط زیست زندگی می کنند بدون هدف آفریده نشدند. هر کدام از اینها بخشی از این چرخه های طبیعی هستند.

یکی از حیواناتی که نقش بسیار مهمی در شکل گیری جنگل های بلوط زاگرس دارد، سنجاب می باشد. اما چرا و چگونه؟ برای رسیدن به پاسخ این سئوال با آی بلوط مرجع آموزش کاشت بلوط در ایران همراه باشید.

سنجاب حیوانی پستاندار و کوچک حدود 25 سانتی متر که البته در بعضی مناطق آن اندازه آن به 125 سانتی و وزن آن به 8 کیلو گرم می رسد. سنجاب زاگرس نیز از راسته خزندگان و خانواده محترم سنجابان به شمار می آید. اقوام آن در دیگر نقاط جهان مثل آسیا، اروپا، آمریکا زندگی می کنند. هر چند مرزبندی ها و اختلافات قومی، مذهبی و سیاسی ما انسانها باعث شده که طی چند قرن اخیر دور از هم زندگی کنند!

این حیوان چابک و فوق العاده دوست داشتنی در تنه درختان بلوط زندگی می کند. آنها از میوه درختان بلوط تغذیه می کنند. به عبارتی دیگر محل زندگی و خانه اش درخت بلوط هست!

از آنجا که ما انسان ها میل شدیدی به جمع آوری و چپاول ثروت و سرمایه گذاری برای آینده داریم. سنجاب ها هم علاقه شدیدی به ذخیره بلوط برای فصل زمستان دارند. هر چند مثل ما علاقه ی به دلار و جواهرات ندارند. سنجاب ها در فصل پاییز تا می توانند درون جنگل در جاهای مختلف میوه درخت بلوط زیر خاک مخفی می کنند. اما بخاطر فراموش کاری نمی تواند آنها در ماه های بعد پیدا کند. فراموش کاری که ربطی به فشار اقتصادی و تورم ندارد بلکه بخاطر مشکلات ساختاری و ضعف حافظه سنجاب هست!

در نتیجه بلوط های مخفی شده در زیر خاک فصل بهار جوانه می زند و به درخت بلوط بزرگ تبدیل می شود. این بود داستان کاشت بلوط توسط سنجاب! همان نقشی که پرندگان در کاشتن درخت کلخنگ و بنک ایفا می کنند.

کاشت بلوط توسط سنجاب طبیعی ترین روش گسترش جنگل های بلوط است. شاید طی هزاران سال جنگل های بلوط به همین شکل گسترش پیدا کرده اند.

نابودی سنجاب!

در مناطق جنوبی و گرم خشک زاگرس مثل کوه گردکی که ما بررسی کردیم بخاطر خشکسالی ( از بین رفتن چشمه ها) و عوامل انسانی سنجاب ها نیز از بین رفته اند. و سالهاست که در این کوه ها دیگر نه سنجابی دیده می شود نه هم کسی درخت بلوط می کارد!

اخیرا خرید و فروش سنجاب در کشور ما رونق پیدا کرده است. سودجویان و علاقمندان به حیوانات آگاهانه یا ناآگاهانه به نابودی سنجاب و در نتیجه از بین رفتن جنگل های بلوط ایران کمک می کنند.

فیلم مستند در پناه بلوط ساخته مهدی نورمحمدی به بررسی زندگی سنجاب و نقش آن در شکل گیری جنگل های بلوط زاگرس پرداخته است. که پیشنهاد می کنم حتما این فیلم مستند را تماشا کنید.